PHẦN 1: KỸ SƯ QS LÀ AI? HIỂU ĐÚNG VỀ NGHỀ TRƯỚC KHI LÀM
QS là viết tắt của Quantity Surveyor, dịch sát nghĩa là Kỹ sư dự toán – kiểm soát khối lượng. Trong ngành xây dựng, QS đóng vai trò như “bộ não tài chính” của một dự án. Nếu kỹ sư hiện trường là người trực tiếp chỉ huy thi công, kỹ sư thiết kế là người tạo ra bản vẽ, thì QS là người biến bản vẽ thành con số, chi phí và dòng tiền. QS kiểm soát mọi vấn đề liên quan đến khối lượng, đơn giá, phát sinh, hợp đồng, hồ sơ thanh quyết toán và đảm bảo dự án không vượt chi phí.
Xem: Việc làm kỹ sư QS
PHẦN 2: VAI TRÒ CỦA KỸ SƯ QS Ở PHÍA CHỦ ĐẦU TƯ (CĐT)
Trong Ban Quản lý dự án, QS là người đứng trên “vị trí trung lập”, có nhiệm vụ kiểm soát tất cả các con số mà đơn vị tư vấn hay nhà thầu đưa lên. Một QS phía CĐT sẽ làm các nhóm công việc chính:
1. Kiểm tra dự toán và khối lượng do đơn vị thiết kế bàn giao
- Soát lại khối lượng bóc tách.
- Kiểm tra sai sót, các điểm bất hợp lý giữa bản vẽ – dự toán – điều kiện kỹ thuật.
- Điều chỉnh lại khối lượng theo yêu cầu thực tế.
2. Lập dữ liệu đầu vào cho hồ sơ mời thầu
QS sẽ:
- Chuẩn hóa danh mục vật tư.
- Chuẩn hóa đơn giá dự kiến.
- Phối hợp phòng đấu thầu lập HSMT và BOQ mời thầu.
3. Theo dõi và kiểm soát phát sinh trong quá trình thi công
- Kiểm tra đề xuất phát sinh của nhà thầu.
- Đánh giá tính hợp lý của khối lượng phát sinh.
- Đối chiếu với biện pháp thi công, hợp đồng và thiết kế.
4. Thẩm tra hồ sơ thanh toán – quyết toán
- Kiểm tra hồ sơ nghiệm thu.
- Đối chiếu với biện pháp thi công đã duyệt.
- Kiểm tra khối lượng thực tế và giá trị thanh toán.
QS phía CĐT đóng vai trò như “người gác cổng chi phí”, đảm bảo mọi đồng tiền bỏ ra đều đúng căn cứ và đúng tiêu chuẩn.
PHẦN 3: VAI TRÒ CỦA KỸ SƯ QS Ở PHÍA NHÀ THẦU THI CÔNG
Ở phía nhà thầu, QS lại mang nhiệm vụ khác: tối ưu lợi nhuận nhưng vẫn đảm bảo chất lượng, tiến độ và tuân thủ hợp đồng.
Các công việc chính của QS nhà thầu:
1. Kiểm tra khối lượng mời thầu do CĐT đưa ra
- So sánh khối lượng mời thầu với khối lượng thực tế từ bản vẽ.
- Phát hiện thiếu – thừa – sai khối lượng.
- Đề xuất điều chỉnh trước khi lập giá dự thầu.
2. Lập giá dự thầu
Tính toán đơn giá vật liệu, nhân công, máy móc.
- Lập biện pháp thi công tương ứng.
- Xác định chi phí trực tiếp, gián tiếp, lợi nhuận.
- Đây là khâu cực kỳ quan trọng vì “đấu thầu là cuộc chiến về con số”.
3. Theo dõi khối lượng thực hiện để lập hồ sơ thanh toán
- Ghi nhận khối lượng thực tế.
- Phối hợp với đội hiện trường để xác lập nghiệm thu.
- Chuẩn bị hồ sơ thanh toán theo tiến độ.
4. Làm việc với kiểm toán – thanh tra
- Giải trình khối lượng.
- Bảo vệ các phát sinh hợp lý.
- Đảm bảo tính minh bạch của số liệu.
QS nhà thầu là người “giữ tiền cho công ty”, nên luôn là vị trí được các sếp đặc biệt quan tâm.
PHẦN 4: HỌC GÌ Ở TRƯỜNG ĐỂ LÀM QS GIỎI?
Nhiều bạn sinh viên nghĩ rằng làm QS chủ yếu là “xem bản vẽ và dùng phần mềm”, nhưng thực tế QS yêu cầu nền tảng cực kỳ rộng:
1. Kỹ năng phần mềm văn phòng
QS dành phần lớn thời gian ngồi văn phòng nên kỹ năng chính gồm:
✔ Excel:
– xử lý dữ liệu, lọc – tổng hợp, lập bảng tính khối lượng, lập giá.
– khả năng dùng hàm, pivot, bảng biểu.
✔ Word:
– soạn thảo báo cáo, biên bản, hồ sơ thanh toán.
✔ PowerPoint:
– thuyết trình hồ sơ khi đấu thầu.
Bạn nên bắt đầu rèn từ năm nhất – năm hai, càng sớm càng tốt.
2. Phần mềm dự toán
Học chọn một hoặc hai phần mềm phổ biến như:
- G8
- Dự toán ETA
- F1
- Delta
Không cần học quá nhiều, nhưng phải biết sử dụng thành thạo tối thiểu 01 phần mềm.
3. Kỹ năng đọc – hiểu bản vẽ
Đây là “linh hồn” của nghề QS. Nếu đọc sai bản vẽ ⇒ bóc sai khối lượng ⇒ sai toàn bộ hồ sơ.
Bạn cần quen với các hệ bản vẽ:
- Kiến trúc
- Kết cấu
- Điện – nước
- PCCC
- Hạ tầng
Kỹ năng này có thể rèn bằng cách xin các bộ bản vẽ của dự án thực tế và đọc mỗi ngày.
PHẦN 5: RÈN LUYỆN KỸ NĂNG CHUYÊN MÔN NGAY TRONG TRƯỜNG
1. Làm đồ án thật nghiêm túc
Đồ án giúp bạn học cách:
- Quan sát chi tiết.
- Tính toán chính xác.
- Chịu áp lực thời gian.
Nhiều bạn ghét đồ án, nhưng thực tế đây là “đơn hàng thực chiến” đầu tiên của sinh viên. Làm nghiêm túc sẽ giúp bạn mạnh hơn rất nhiều khi đi làm thật.
2. Học tốt môn Tiến độ và Kỹ thuật thi công
Hai môn này rất quan trọng:
✔ Môn Tiến độ
Giúp bạn biết:
- Quy trình xây dựng một công trình.
- Thời lượng của từng hạng mục.
- Logic các công việc trước – sau.
- Tư duy tiến độ là nền tảng để bóc tách khối lượng chính xác.
✔ Môn Kỹ thuật thi công
Giúp bạn hiểu:
- Vật liệu hoạt động ra sao.
- Máy móc sử dụng thế nào.
- Biện pháp thi công đúng của từng hạng mục.
Không hiểu kỹ thuật thi công → không thể bóc khối lượng đúng → không thể làm QS tốt.
3. Rèn tính tỉ mỉ – kiên nhẫn
Công việc QS rất áp lực vì bạn làm việc với con số và tiền. Một sai sót nhỏ có thể gây thiệt hại lớn.
Bạn nên rèn tính cẩn thận bằng cách:
- kiểm tra lại bài tập nhiều lần,
- ghi chép rõ ràng,
- lập bảng theo dõi công việc hằng ngày.
4. Thực hành đọc bản vẽ thực tế càng nhiều càng tốt
Càng đọc nhiều bản vẽ bạn sẽ càng hiểu:
- Tại sao mặt bằng lại bố trí vậy?;
- Vì sao kết cấu chọn tiết diện này?;
- Chi tiết này thi công ra sao?
- QS không cần vẽ giỏi, nhưng phải đọc bản vẽ giỏi.
PHẦN 6: HỌC GÌ ĐỂ KHÔNG BỊ “CHOÁNG” KHI RA TRƯỜNG?
1. Hiểu rõ các loại hợp đồng xây dựng
QS sẽ phải đọc và phân tích:
- hợp đồng trọn gói,
- hợp đồng đơn giá điều chỉnh,
- hợp đồng đơn giá cố định,
- hợp đồng EPC.
Hiểu hợp đồng sẽ giúp bạn tránh rủi ro và tranh chấp.
2. Hiểu giá vật liệu – máy – nhân công
Ít nhất bạn phải biết:
- giá thép, xi măng, đá, cát,
- giá máy móc phổ biến,
- giá nhân công tại địa phương.
Bạn có thể theo dõi công bố giá hằng tháng của Sở Xây dựng.
3. Tập bóc tách khối lượng từ những hạng mục đơn giản
Bắt đầu từ:
- móng đơn,
- dầm sàn,
- tường xây,
- tô trát,
- sơn bả.
- Sau khi quen, bạn có thể bóc các hạng mục phức tạp hơn:
- chống thấm,
- lanh tô,
- mái dốc,
- hệ thống MEP.
PHẦN 7: LỘ TRÌNH TRỞ THÀNH KỸ SƯ QS GIỎI NGAY TỪ TRƯỜNG
Mình đề xuất một lộ trình dễ áp dụng:
Năm 1 – 2
- Học tốt Excel, CAD, Word.
- Đọc các bản vẽ nhà phố để làm quen.
- Làm đồ án cẩn thận.
Năm 3
- Học môn dự toán thật kỹ.
- Tập bóc tách các hạng mục cơ bản.
- Tham gia các câu lạc bộ hoặc workshop xây dựng.
Năm 4
- Xin thực tập tại các công ty tư vấn hoặc nhà thầu.
- Tập lập bảng giá dự thầu đơn giản.
- Làm quen hồ sơ thanh toán – nghiệm thu.
- Thử lập BOQ cho một công trình nhỏ.
Nếu bạn theo đúng lộ trình này, khi ra trường bạn sẽ không còn là “giấy trắng”, mà đã có kỹ năng để làm QS ngay lập tức.
KẾT LUẬN
Kỹ sư QS là nghề vừa “đầu óc”, vừa “số liệu”, vừa “áp lực”, nhưng cũng là một trong những nghề có mức thu nhập tốt, nhiều cơ hội thăng tiến và rất quan trọng trong lĩnh vực xây dựng
