Trong nhiều năm qua, người ta vẫn tin rằng chỉ cần chăm chỉ, có mặt đủ 8 tiếng mỗi ngày và hoàn thành công việc giao phó thì có thể giữ được vị trí của mình. Tuy nhiên, kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo đang làm lung lay niềm tin đó. Ngay cả ngành xây dựng – một lĩnh vực vốn gắn liền với công trường bụi bặm và sức lao động cơ bắp – cũng đang chứng kiến sự chuyển dịch mạnh mẽ chưa từng có. AI không làm công trường bớt nguy hiểm, nhưng đang khiến nhiều vị trí quen thuộc dần trở nên lỗi thời. Hãy cùng đi qua 8 công việc ngành xây dựng đang biến mất nhanh nhất để hiểu rõ điều gì đang diễn ra.
Công Việc 1. Đo bóc khối lượng thủ công
Trước đây, mỗi kỹ sư mới vào nghề đều phải trải qua giai đoạn ngồi hàng giờ trước đống bản vẽ A1, dùng thước tỉ lệ, máy tính bỏ túi để tính từng khối lượng nhỏ nhất. Một sai sót nhỏ có thể khiến cả dự toán bị lệch hàng trăm triệu. Nhiều người xem đây là giai đoạn rèn luyện tư duy chính xác.
Nhưng ngày nay, bản vẽ mô hình BIM và AI có thể quét 3D toàn bộ công trình, tự động phân tích từng khối thép, từng mảng bê tông. Công việc từng cần một nhóm kỹ sư thì giờ chỉ còn một phần mềm chạy vài giờ là xong.
Điều đó có nghĩa: kỹ sư không còn được đánh giá qua khả năng “ngồi tính cả ngày”, mà qua năng lực kiểm soát dữ liệu, đọc hiểu mô hình và xử lý sai số.
Công Việc 2. Lập dự toán cơ bản bằng Excel
Thời Excel lên ngôi, kỹ sư nào giỏi công thức, biết dựng template và liên kết dữ liệu là coi như nắm lợi thế lớn. Một phòng dự toán có thể sống nhờ những bảng tính được truyền tay suốt nhiều năm.
Nhưng hiện tại, AI đã có thể:
- Nhập dữ liệu tự động từ bản vẽ
- Liên kết đơn giá và định mức của các sở xây dựng
- So sánh nhiều phương án thi công
- Gợi ý mức chi phí tối ưu
Những công việc lập bảng cơ bản – vốn chiếm nhiều thời gian nhất – đang bị thu hẹp đáng kể. Người làm dự toán nếu không biết tư duy phân tích rủi ro, cân đối chi phí, mô phỏng dòng tiền… thì khó mà cạnh tranh với AI vốn chạy không mệt mỏi.
Công Việc 3. Ghi nhật ký công trường bằng sổ
Nhiều kỹ sư lâu năm chắc chắn vẫn nhớ cảm giác cầm cuốn sổ, ghi từng dòng: thời tiết, số công nhân, máy móc, giờ vào – ra. Đó không chỉ là nghiệp vụ mà còn là ký ức gắn liền với nghề.
Giờ đây, camera AI, cảm biến IoT, ứng dụng di động đã thay thế sổ tay. Dữ liệu cập nhật theo thời gian thực, lưu trữ trên hệ thống đám mây, hạn chế nhầm lẫn và gian lận.
Điều này đồng nghĩa: vai trò “người ghi chép” gần như không còn. Giá trị mới nằm ở việc phân tích dữ liệu và đưa ra cảnh báo rủi ro sớm – điều mà AI vẫn chưa thể tự làm hoàn toàn.
Công Việc 4. Giám sát an toàn kiểu truyền thống
Một kỹ sư an toàn trước đây phải:
- Ghi nhận lỗi vi phạm
- Nhắc nhở công nhân
- Kiểm tra trang thiết bị
- Lập biên bản
Nhưng rõ ràng mắt người không thể bao quát hết hàng nghìn mét vuông công trường, chưa kể mệt mỏi, căng thẳng khiến nhiều lỗi lọt qua.
Camera AI ngày nay có thể:
- Nhận diện người không đội mũ
- Phát hiện công nhân không đeo dây an toàn
- Cảnh báo ngay lập tức về tình huống nguy hiểm
- Ghi lại toàn bộ bằng dữ liệu hình ảnh
AI không ngại va chạm, không mệt mỏi, không sợ xích mích. Vậy nên, vai trò của kỹ sư an toàn chuyển từ “người ghi phạt” sang “người xây dựng văn hóa an toàn” – thứ mà công nghệ không thể thay thế.
Xem: việc làm kỹ sư giám sát xây dựng
Công Việc 5. Phát hành bản vẽ giấy tại công trường
Khi có thay đổi thiết kế, kỹ sư phải chạy đi phát từng xấp bản vẽ dày cộp cho đội thi công, giám sát, tổ đội. Nhiều sai sót xảy ra chỉ vì ai đó nhận nhầm bản vẽ cũ.
Điện thoại, tablet và nền tảng quản lý bản vẽ online đã xóa sổ gần như toàn bộ quy trình này. Chỉ một cú chạm, tất cả các đội thi công đều có bản cập nhật mới nhất.
Những người từng làm nhiệm vụ “phát bản vẽ” giờ buộc phải dịch chuyển sang các nhiệm vụ đòi hỏi tư duy hơn: kiểm tra xung đột thiết kế, đánh giá phương án thi công, kiểm soát thay đổi.
Công Việc 6. Ghi chép vật liệu thủ công
Ở cổng công trường trước đây luôn có người ghi xe ra – vào, số lượng vật liệu chở đến, đối chiếu chứng từ. Đây từng là công việc có thể làm cả đời.
Giờ thì khác:
- Camera nhận diện biển số
- Cân điện tử tự động ghi khối lượng
- AI đối chiếu với dữ liệu nhập – xuất
- Sai lệch được báo ngay lập tức
Một chiếc camera xử lý trong vài giây, không có lý do gì chủ đầu tư chọn cách làm thủ công. Vị trí này đang biến mất ở hầu hết các công trường lớn.
Công Việc 7. Xin phép xây dựng bằng hồ sơ giấy
Chỉ mới 5–10 năm trước, kỹ sư phải cầm một chồng hồ sơ dày cộp, đi hết phòng ban này đến phòng ban khác, bổ sung giấy tờ liên tục.
Nhưng hệ thống một cửa điện tử, ký số, kiểm tra quy hoạch online đã khiến công việc này được tự động hóa phần lớn.
Người làm hồ sơ giờ không chỉ cần biết quy trình mà còn phải:
- Hiểu luật
- Sử dụng thành thạo các hệ thống số
- Kiểm tra tính hợp lệ tự động
- Tư vấn quy hoạch và pháp lý
Những người chỉ quen nộp hồ sơ giấy sẽ gần như không còn đất sống.
Công Việc 8. Quản lý căn hộ mẫu và cập nhật bảng giá thủ công
Bất động sản cũng là một phần của hệ sinh thái xây dựng. Trước kia:
- Nhân viên trực căn hộ mẫu giới thiệu dự án
- Bảng giá in ra hàng ngày
- Gạch tay từng căn đã bán
Nhưng giờ khách hàng có thể:
- Đeo kính VR để xem căn hộ
- Tự thay đổi nội thất, màu sơn
- Nhận bảng giá tự động cập nhật theo phút
AI quản lý giỏ hàng, tự tính ưu đãi, cảnh báo hết hàng. Nhân viên chỉ “báo giá” gần như không còn chỗ đứng, thay vào đó là vai trò phân tích thị trường, tư vấn tài chính.
Kết luận: AI không cướp việc – AI chỉ loại bỏ những người làm việc theo lối cũ
Những công việc trên không biến mất vì chúng vô dụng, mà vì chúng có thể được tự động hóa tốt hơn bởi máy móc. Nhưng điều AI chưa thể thay thế là:
- tư duy phán đoán
- khả năng phân tích rủi ro
- sáng tạo giải pháp
- giao tiếp và ra quyết định
- quản lý con người và chiến lược
Nếu một kỹ sư chỉ dừng ở mức “làm việc tay chân tri thức”, chắc chắn sẽ bị thay thế. Nhưng nếu biết nâng cấp bản thân, bạn không chỉ tồn tại mà còn có thể trở thành người dẫn dắt.
Nguồn: tổng hợp
