Mỗi dịp đầu năm mới, chúng ta thường đặt ra nhiều mục tiêu, kế hoạch và kỳ vọng cho sự nghiệp việc làm xây dựng. Đặc biệt với các bạn sinh viên đang học ngành xây dựng hoặc những bạn vừa ra trường, câu hỏi quen thuộc nhất luôn là: “Em cần rèn luyện kỹ năng gì để có thể làm việc tốt và không bị tụt lại?”
Vì vậy, trong bài viết này, tôi muốn chia sẻ lại những kinh nghiệm cô đọng nhất, thực tế nhất — điều mà tôi tin rằng bất kỳ ai bước vào ngành xây dựng cũng cần nắm thật chắc. Nội dung được chia thành từng phần rõ ràng, dễ theo dõi và bạn có thể ứng dụng ngay vào quá trình học tập cũng như công việc của mình.
1. Vì sao bạn phải rèn luyện kỹ năng ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường?
Nhiều bạn sinh viên thường nghĩ rằng:
“Ra trường rồi học cũng được”, hoặc “Công ty sẽ đào tạo lại”.
Nhưng thực tế lại hoàn toàn khác.
Phần lớn doanh nghiệp hiện nay mong muốn tuyển người có thể bắt tay vào làm việc ngay, đặc biệt trong lĩnh vực xây dựng nơi tiến độ luôn là áp lực hàng đầu.
Nếu bạn không có kỹ năng cơ bản:
- bạn sẽ mất thời gian dài để làm quen;
- khó theo kịp công việc thực tế;
- dễ bị áp lực, hoang mang, mất tự tin;
- và không thể hiện được giá trị trước nhà tuyển dụng.
Nhiều bạn mới đi làm thường gặp tình trạng: nhìn bản vẽ thì hiểu lơ mơ, mở Excel ra thì không biết xử lý dữ liệu, tính khối lượng chậm, tiến độ giấy tờ rối, làm gì cũng thiếu chắc chắn.
Những yếu tố đó không phải do bạn kém, mà đơn giản là bạn chưa có nền tảng công cụ.
Trong môi trường thực tế, không ai ngồi cạnh để chỉ bạn từng chút một. Bạn phải tự chủ động bắt nhịp và chứng minh năng lực của mình.
Vậy phải bắt đầu từ đâu?
2. Hai kỹ năng quan trọng nhất: Autocad và Excel
- Ngành xây dựng hiện nay có rất nhiều phần mềm hỗ trợ như Revit, Tekla, Navisworks, Civil 3D, Etabs, Sap2000… và gần đây là các nền tảng BIM được ứng dụng rộng rãi.
- Nhưng dù công nghệ có phát triển đến đâu, vẫn có hai công cụ mà bất kỳ kỹ sư nào cũng phải giỏi: Autocad và Excel.
2.1. Autocad – ngôn ngữ giao tiếp của mọi kỹ sư
Không có kỹ sư nào làm nghề mà không đụng đến bản vẽ.
Và muốn hiểu, chỉnh sửa, kiểm tra bản vẽ thì Autocad chính là công cụ gốc.
Autocad quan trọng vì:
- toàn bộ bản vẽ thi công đều xuất ra dưới dạng 2D;
- bạn phải kiểm tra kích thước, cao độ, mặt bằng, chi tiết cấu kiện mỗi ngày;
- mọi bộ môn (kết cấu, kiến trúc, MEP…) đều dùng Autocad để phối hợp;
- bản vẽ là cơ sở để bóc tách khối lượng, nghiệm thu, thanh toán và thi công.
Vậy bạn cần học Autocad như thế nào?
(1) Không học theo kiểu thuộc lòng lệnh rời rạc
Nhiều bạn học bằng cách đọc bảng lệnh A-B-C-D… nhưng rồi lại quên sạch sau vài tuần.
Cách học đúng là:
- nắm nhóm lệnh quan trọng (vẽ, hiệu chỉnh, đo, ghi chú);
- hiểu nguyên tắc từng lệnh thay vì học máy móc;
- luyện ngay trên bản vẽ thật.
(2) Xem video thao tác của người giỏi
- Họ sẽ cho bạn thấy cách thao tác nhanh, gọn, chính xác — điều mà không có giáo trình nào diễn tả hết.
(3) Sử dụng phím tắt và LISP để tăng tốc
- Khi đã quen tay, bạn không cần bấm chọn lệnh bằng chuột nữa.
- Bạn chỉ cần:
- gõ 1–2 ký tự trên bàn phím,
- tay còn lại điều khiển chuột,
- hiệu suất tăng gấp 3–5 lần.
Đây là cách mà các kỹ sư chuyên nghiệp làm việc mỗi ngày.
2.2. Excel – công cụ mạnh nhất để xử lý khối lượng và dữ liệu
Trong ngành xây dựng, Excel gần như là “vũ khí bắt buộc”. Bạn sẽ sử dụng Excel để:
- bóc tách khối lượng;
- lập bảng tiến độ;
- quản lý vật tư, cấu kiện;
- theo dõi nhật ký thi công;
- tổng hợp số liệu để báo cáo;
- xử lý bảng dữ liệu xuất từ phần mềm BIM;
- tính toán nhanh các đầu mục công việc.
Một kỹ sư thành thạo Excel có thể giải quyết công việc nhanh hơn người khác 3–10 lần, và điều đó thể hiện rất rõ trong mắt sếp và chủ đầu tư.
(1) Cách học Excel hiệu quả nhất
- Bắt đầu từ các bài tập Excel nâng cao.
- Tuyệt đối không xem lời giải trước.
- Tự phân tích, suy luận, thử sai.
- Sau đó mới xem hướng dẫn để so sánh.
- Quá trình tự mày mò sẽ giúp bạn nhớ lâu và hiểu bản chất.
(2) Các nhóm kỹ năng bắt buộc
- hàm cơ bản: SUMIF, COUNTIF, VLOOKUP, INDEX – MATCH;
- kỹ năng lọc dữ liệu chuyên sâu: FILTER, SORT, Advanced Filter;
- kỹ năng xử lý bảng lớn: Pivot Table;
- định dạng có điều kiện để theo dõi tiến độ;
- Data Validation để tạo bảng mẫu chuyên nghiệp;
- kỹ năng xử lý dữ liệu đầu vào từ các phần mềm như Tekla, Revit.
- Chỉ cần giỏi các nhóm này, bạn đã đủ sức xử lý phần lớn công việc tại công trường hoặc văn phòng.
3. Ví dụ thực tế: chỉ dùng Excel để quản lý hàng nghìn cấu kiện thép
- Tôi muốn kể một câu chuyện nhỏ để bạn thấy Excel quan trọng thế nào.
- Trước đây, khi làm việc cho một nhà thầu nước ngoài trong dự án lớn, nhiệm vụ của tôi là theo dõi toàn bộ cấu kiện thép lắp dựng.
- Số lượng cấu kiện lên đến hàng nghìn cái.
- Mỗi cái có mã hiệu, vị trí lắp, khối lượng, thời gian vận chuyển…
- Nếu công trường bị thiếu cấu kiện, tiến độ sẽ tắc nghẽn ngay lập tức.
- Nếu có dư cấu kiện, khu vực thi công sẽ rối loạn và không đủ diện tích chứa.
Trong vài tháng đầu tôi làm trợ lý cho chuyên gia Hàn Quốc. Nhưng sau đó, tôi được giao quản lý toàn bộ hệ thống.
Điều thú vị là:
tất cả đều được tôi quản lý bằng Excel — không phần mềm phức tạp, không hệ thống quản lý đặc biệt.
Excel giúp tôi:
- theo dõi chính xác tiến độ sản xuất;
- biết container nào đang vận chuyển;
- biết cấu kiện nào đang thiếu ở công trường;
- biết khi nào cần thúc nhà máy gia công lại;
- đưa ra số liệu cho ban chỉ huy chỉ trong vài phút.
Nhờ Excel, toàn bộ chuỗi sản xuất – vận chuyển – lắp dựng luôn trơn tru và không xảy ra sai số.
Và đó cũng là lúc tôi hiểu:
- Excel không chỉ là công cụ, nó là nền tảng sống còn của nghề.
4. Tại sao chỉ cần giỏi Autocad và Excel, bạn đã tạo khác biệt lớn?
Có ba lý do:
4.1. Vì đó là công cụ mà mọi kỹ sư đều phải dùng
- Không quan trọng bạn làm:
- giám sát hiện trường,
- QS bóc tách khối lượng,
- shopdrawing triển khai bản vẽ,
- kỹ sư thiết kế văn phòng,
- hay BIM modeler.
Autocad và Excel luôn xuất hiện trong công việc hàng ngày.
4.2. Giỏi hai công cụ này giúp bạn tiết kiệm thời gian
Một kỹ sư làm việc 10 tiếng/ngày nhưng:
- thao tác chậm,
- xử lý bảng biểu rối,
- vẽ lại bản vẽ lâu,… thì hiệu suất thấp và áp lực cao.
Ngược lại, người thành thạo Autocad – Excel có thể:
- giải quyết công việc nhanh,
- ít sai sót,
- luôn có lợi thế khi xét thưởng – xét tăng lương.
4.3. Đây là nền tảng để học phần mềm nâng cao
- Nếu bạn muốn học BIM, Tekla, Revit, Navisworks…
- Bạn vẫn phải hiểu bản vẽ 2D và xử lý số liệu từ các phần mềm đó trong Excel.
5. Lời nhắn gửi cho sinh viên và người mới đi làm
Dù bạn đang học năm hai, năm ba hay mới tốt nghiệp, chỉ cần bắt đầu rèn luyện từ hôm nay, bạn sẽ đi nhanh hơn rất nhiều so với các bạn cùng trang lứa.
Hãy đặt mục tiêu đơn giản nhưng rõ ràng:
- mỗi ngày luyện Autocad 30 phút,
- mỗi tuần học 2 bài tập Excel nâng cao,
- thực hành trên bản vẽ và bảng biểu thật.
Sau 3–6 tháng, mức độ tiến bộ của bạn sẽ vượt xa tưởng tượng.
6. Kết luận
Ngành xây dựng luôn đòi hỏi tính chính xác, tốc độ và khả năng làm việc độc lập. Và để đạt được điều đó, bạn không cần kỹ năng gì quá cao siêu. Chỉ cần làm thật tốt hai điều nền tảng: Autocad và Excel.
Đây là hành trang quan trọng giúp bạn:
- tự tin hơn khi phỏng vấn,
- làm việc hiệu quả hơn,
- tăng tốc lộ trình thăng tiến,
- và xây dựng một sự nghiệp vững chắc trong ngành.
Nguồn tổng hợp
